We spraken met expert biobased bouwen, Jan Willem van de Groep. Jan Willem is bedenker en initiator van de Stroomversnelling – van de Gideonsbende voor verduurzaming van de bouw. Hij is voor het ministerie van landbouw bezig om biobased bouwen op de kaart te zetten.
Vanwaar die passie voor biobased bouwen?
“Ik ben al een hele poos bezig met de klimaatopgave en heb me eerst vooral beziggehouden met de energievraagstukken. In de bouw is de materiaalopgave en het grondstoffendomein en hun impact op de klimaatopgave minstens even groot als het energievraagstuk (het verwarmen van gebouwen). Het was een beetje een vergeten opgave. Als je je daarin gaat verdiepen dan blijven er drie richtingen over.
Allereerst, krijgt de staal, beton en keramische industrie het voor elkaar om hun footprint te verlagen in lijn met de klimaatdoelen? Die route is te doen, maar in tijdsperspectief redelijk kansloos.
Daarnaast is er het hergebruik van materialen uit demontage, sloop en recycling. Echter is de vraag vele malen groter dan het aanbod aan her te gebruiken materialen dus deze optie is ook niet kansrijk om ons binnen het 1,5 graad klimaatbudget te houden.
Tot slot het gebruik van bio grondstoffen. Dat is de meest kansrijke optie om de footprint van de bouw en van de industrie (die voor 40% gelieerd is aan de bouw) terug te brengen op een pad in lijn met de klimaatdoelen.’’
Een initiatief waarbij je nauw betrokken bent is de gideonsbende in de bouw. Wat is dit?
“Gideons is een beweging die probeert de energie-, grondstoffen- en sociale-transitie te versnellen. Het gaat daarbij vooral om sociale- en cultuurverandering in de bouw die nodig is om de bouw te verduurzamen. We zijn tevens de lobby van de koplopers in de bouw, die lobby bestond namelijk niet. Alle bestaande brancheorganisaties zijn vooral gericht op lobby voor het gemiddelde lid. Daarmee worden niet de condities gecreëerd waarmee de koplopers kunnen opschalen.’’
De basisgedachte van de Leven Lang Ontwikkelaar challenge is om voor de troepen uit, anti-cyclisch, op te leiden. Wat is anders aan biobased bouwen ten opzichte van onze traditionele manier van bouwen en dus belangrijk om mensen bij te brengen als het gaat over biobased bouwen?
“Wat we nodig hebben zijn ‘bouwbiologen’. Mensen die geleerd krijgen hoe ze een woning of kantoor zo comfortabel en gezond mogelijk kunnen realiseren. Wat we daarvoor moeten doen is net als dat de bouw en installatietechniek dichter bij elkaar gebracht moesten worden, de bouw en het groen dichter bij elkaar brengen in nieuwe opleidingen. Een mooi voorbeeld van dat eerste is het Graafschapscollege dat met de opleiding Smart Building, een opleiding waarin de bouw en installatietechniek zijn gecombineerd. Bouwbiologen hebben kennis over materialisering, detaillering en kennis over functie en eigenschappen van biobased materialen en vezelverwerking. Heel concreet als voorbeeld dient de bouwbioloog oog te hebben voor de eigenschappen van biobased materialen en hun verwerking en gebruik. Onder meer omdat deze materialen ten opzichte van minerale bouwmaterialen gevoeliger zijn voor fouten in bijvoorbeeld de detaillering. Dat moet in het onderwijs een plek krijgen door bijvoorbeeld een bouwkunde opleiding te combineren met een groenopleiding met de gewas- en vezelspecialisten kennis. Tot slot leiden we nu vooral mensen op die huizen en wegen gaan bouwen, maar we missen nu de opleiding voor mensen die kunnen bijdragen aan het veranderen van het vakgebied. Mensen die hebben leren ontwikkelen en implementeren van veranderingen in de bouw. Mensen die kennis van de bouw kunnen combineren met bijvoorbeeld kennis over productontwikkeling, conceptontwikkeling, vakgebied-ontwikkeling, systeemontwikkeling, digitalisering en softwareontwikkeling. Zolang we alleen blijven praten over en opleiden van vakmensen beseffen we schijnbaar niet dat je een vakmens wordt door bepaalde stof en een activiteit vaak te herhalen. Deze mensen worden door het huidige onderwijssysteem juist inert gemaakt voor verandering. Als iemand dan zegt dat ‘we het helemaal anders gaan doen’, dan gaat het immuunsysteem meteen aan en gaan de hakken in het zand.’’
Interview met Jan Willem van de Groep – expert biobased bouwen, door Rick Wielens.
November 2022
Klik hier om terug te gaan naar de challenge pagina.
