Tag: nl

De Schaalgrootte is Noodzaak

“We hebben met een aantal woningbouwcorporaties de bittere noodzaak gezien om samen op te trekken in het opzoeken van nieuwe oplossingen. We worstelen allemaal al langere tijd met het realiseren van betaalbare nieuwbouw, bijvoorbeeld levensloopbestendige woningen voor ouderen.

De beweegreden om dit te initiëren zijn eenvoudig: je hebt de schaalgrootte nodig om naar de juiste prijs-/kwaliteitverhouding te komen. Zo was vroeger een leren bank alleen weggelegd voor de ‘happy few’, maar door de vraag goed te adresseren kon IKEA deze markt aan met een groot toeleveringsnetwerk. Het resultaat: toegang voor een veel groter publiek.

We zijn nu met 10 woningbouwcorporaties initiator van deze challenge. Als zich meer corporaties aansluiten, wordt de schaal steeds beter en kan dit dienen als vliegwiel om de innovatieve oplossingen goed te implementeren.

Ik hoop dan ook dat ontwikkelaars van concepten zich uitgedaagd voelen om samen te werken aan duurzame oplossingen voor de kleinere woningen die we zo hard nodig hebben. We horen van onze bestaande bouwpartners dat ze zich getriggerd voelen om tijd, energie en kennis te investeren om met een goede nieuwe oplossingen te komen. Ze houden die nu nog geheim voor ons om deel te kunnen nemen in de challenge. Dat is natuurlijk een mooie ontwikkeling.

Als jurylid van So You Think You Can BUILD wil ik ook duidelijk de blik van de klant, de gebruiker, meenemen. Wat is het gebruiksgemak voor de bewoner? Welke slimme innovaties helpen om de woningen betaalbaar en nog steeds fijn bewoonbaar te maken? Ook wil ik waken dat de esthetische functie overeind blijft, met de mogelijkheid van eigen identiteit. Het is belangrijk dat bewoners zich kunnen identificeren met hun woning en dat het niet te herkenbaar is als sociale woningbouw. Dat in Eindhoven, Nederweert en Roermond ongeveer hetzelfde concept gebouwd wordt, is natuurlijk geen enkel probleem.

De volgende uitdaging die ik zou willen aanpakken, is het bouwen van ‘tiny houses’ voor starters. Als we in samenspraak met de gemeentes de tijdelijke locaties die we hebben met flexibele, goedkopere varianten kunnen bebouwen, dan kunnen we de voorraad uitbreiden. Zo kunnen jongeren die nu thuis blijven wonen een eigen opstartplek krijgen. Ook hiervoor is innovatie en schaalgrootte nodig.”

Terug naar de challenge pagina.

Thijs Asselbergs is hoogleraar Architectural Engineering aan de TU-Delft, praktiserend architect en juryvoorzitter voor So You Think You Can BUILD.

De Kracht van het Optellen

“Als deeltijd hoogleraar ben ik actief bezig met studenten om ontwerpend onderzoek te doen en om ze te gidsen in het creëren van goede oplossingen. Als architect spreek ik regelmatig met woningbouwcorporaties. De factor betaalbaarheid van de bouw hangt er altijd boven. Krijgen we het voor elkaar in duurzaamheid en circulariteit? Soms gaat dat direct over geld, maar betaalbaarheid heeft ook te maken met het ervaren en creëren van waarde.

Wat deze challenge relevant maakt, is dat de nieuwbouw van vandaag de renovatie van morgen is. Kwaliteit is tenslotte duurzaamheid. Wanneer we dus goed kijken naar wat we allemaal mee moeten nemen naar de toekomst – de opgave om de planeet goed achter te laten voor volgende generaties – dan kunnen we dat alleen maar oplossen door synergie te vinden in de keten. Van overheid, corporatie, bouwer tot en met de participatie van de bewoner. Als we met elkaar opschalen, innoveren en opnieuw valideren dan zetten we de stappen die hiervoor nodig zijn.

We moeten de bestuurders van de woningbouwcorporaties die So You Think You Can BUILD hebben geïnititeerd echt koesteren. Noem ze de Elon Musks van corporatie-land! Zij creëren de kans om de dromen voor beter en betaalbaarder wonen te realiseren. Zij snappen dat we elkaar moeten helpen. Laat ik het omdraaien: Als je je bij een dergelijk initiatief niet aansluit, mis je de toegang tot oplossingen, waardoor je in de toekomst tegen problemen aanloopt.

Ik verwacht dat we in conceptueel bouwen oplossingen krijgen die automatisering en robotisering behelzen. Alhoewel er helemaal niets op het ambacht van de timmerman of -vrouw tegen is; de tijd van traditioneel bouwen in grote projecten is voorbij. We hebben überhaupt onvoldoende menskracht om aan de vraag te kunnen voldoen, dus zijn we genoodzaakt om hier vervangende methodes voor op te zoeken. Hoe kunnen we het bouwproces slimmer inrichten?

Aan de deelnemers heb ik een oproep: doe mee om kennis en experimenten te delen. Hierbij gaat het niet om het prijsgeven van je intellectueel eigendom, maar het gaat om de integraliteit van de oplossingen; het causaal verband en de kracht van het optellen. Als we open zijn in het delen, dan kom je op innovatie: 1+1=3. En heb je een interessante deel-oplossing, dan wil ik binnen de jury het gesprek aan om ook deze in het zonnetje te zetten. Kleur vooral een beetje buiten de lijnen, wees vernieuwend en onderscheidend. De bouw staat onderaan qua innovatieve kracht en is mede-veroorzaker van o.a. CO₂ en het energetische stuk. We hebben dus ‘new school’ nodig.

Voor de periode ná de challenge hoop ik dat we kunnen kijken naar wet- & regelgeving om slimmer om te gaan met wat we willen bereiken. Dan kunnen we ook besluiten welke andere prikkels hier een gunstig effect op kunnen hebben. Op dit moment is het bouwbesluit een sterk bepalende factor. Als we andere criteria durven te agenderen – bijvoorbeeld minder sloop – dan krijgen we betere toekomstbestendige oplossingen.”

Terug naar de challenge pagina.

Dit is nog maar het begin!

“Ik heb me graag uit laten nodigen om deel uit te maken van de jury van de So You Think You Can BUILD Challenge. Een aanbod dat ik niet kon weerstaan. We maken ook deel uit van de WarmteWissel en daar komen goede resultaten uit. Er hangen inmiddels al proefketels. Ook voor deze challenge is weer veel belangstelling.

Met Area lopen wij vooruit op de opgave rondom verduurzaming. Hierbij kijken we naar verduurzamen in combinatie met betaalbaarheid. Zo zijn we in ons zonnepanelen-project afgestapt van vraaggestuurd panelen plaatsen. We zijn de panelen projectmatig gaan plaatsen zonder hier een huurverhoging voor door te voeren. De besparing komt nu geheel aan de huurder. Inmiddels hebben wij bij 5000 van onze 8000 woningen zonnepanelen geplaatst. Dan hoeft de bewoner daar zelf geen beslissing over te nemen en wordt de beleving ineens heel anders. Ze zijn nu teleurgesteld als op hun woning geen zonnepanelen passen. Ik vind dat we als woningbouwcorporaties hier ook een trekkersrol in moeten nemen. Waar ik voor wil waken in het beoordelen van de oplossingen, is dat we op verduurzaming geen concessies doen. 

Voor mijn rol in de jury: ik ben geen bouwer en ik heb geen verstand van woningen (glimlach), maar we moeten ook verder durven kijken dan alleen techniek. Zo gaat de langjarige samenwerking in de keten leiden tot betere bouwstromen met een lange termijn ‘win-win’ voor alle deelnemers in de keten. Wij hebben inmiddels bij Area in de renovatie goede ervaringen bij het selecteren van een klein aantal partners voor opgaven voor langere tijd. Als het schildersbedrijf weet dat ze over 10 jaar weer op de rol staan voor onderhoud, wordt het eerste schilderswerk al beter uitgevoerd. Bovendien hoeven ze dan niet steeds aan aanbestedingstrajecten per wijk mee te doen. Helemaal de gedachte ook van So You Think You Can BUILD.

Als we als initiërende woningbouwcorporaties onze opgave meer op elkaar afstemmen, en daarmee ook de bouwstroom, dan bieden we het perspectief. Dan komt er continuïteit – een stabiele afzetmarkt – waardoor de bouwstroom beter ingepland kan worden. Ik kijk uit naar innovatieve oplossingen voor de corporatiesector. 
Ik verwacht dat deelname aan deze challenge voor partijen interessant is, omdat dit écht nog maar het begin is! Als je de challenge wint en we werken tijdens de implementatie goed samen, bewegen we allemaal flexibel mee met de nodige verbeteringen, dan komen we tot echte innovatieve oplossingen. Dan gaan we ver voorbij het gezamenlijk inkooptraject en zijn we innovatief met elkaar. Samen inkopen van de oplossingen komt pas daarna in beeld.

Deze challenge is tevens een mooie aanleiding om het gesprek met de gemeenten aan te gaan: wat doen zij er zelf aan om sociale huurwoningen betaalbaar te houden? Van de gemeenten hoop ik ook meer partnerschap in de keten te zien, waarbij zij na willen denken over bijvoorbeeld locaties en de grondkosten. Het helpt als zij toegeeflijker zijn met de ruimtelijke eisen. Het is een goed signaal om met zo’n concept naar de politiek te laten zien: zo kan het ook!

In onze ervaring is het zo dat de bijna kartel-achtige grote traditionele partijen vaak gaan voor eigen winstoptimalisatie. Bij de kleinere, meer familiebedrijven merk je dat ze veel actiever deel willen zijn van de oplossing, mee willen blijven denken. Ik verheug me erop om ook nieuwe partijen – en andere type mensen – te leren kennen.”

Terug naar de challenge pagina.

De 10 initiërende corporaties, Aedes en NCB hebben als doelstelling om 4000 nieuwe woningen te realiseren. Echter, hoe meer volume en organisaties, hoe groter de aantrekkingskracht voor de deelnemers met passende oplossingen. En dus meer potentie dat de kosten voor de oplossing inderdaad lager worden. We halen het ‘net’ op bij conceptaanbieders en nodigen hen uit om met een verrassend en betaalbaar aanbod te komen.

Als vriend hecht u belang aan innovatie in de nieuwbouw en wordt de kennis en ervaring die deze challenge oplevert exclusief met u gedeeld.

Wat vragen we?
De vrienden van deze challenge vragen we om mee te doen. Doe mee aan de pilot om het proeftraject te vergroten, meer oplossingen te kunnen testen en partijen op te roepen om met innovatieve betaalbare oplossingen te komen. Samen bereiken we echt meer!

• 

Terug naar de challenge pagina.

Rogier Donkervoort werkt aan Duurzame Bouwsystemen en Industrialisatie bij TNO en is jurylid voor So You Think You Can BUILD.

“Met de So You Think You Can BUILD Challenge hebben we een relevante en interessante uitdaging te pakken. Door de focus te leggen op besparingen over 50 jaar levensduur van woningen, genereer je oplossingen die niet alleen belangrijk zijn voor woningbouwcorporaties. Ze kunnen ook heel interessant zijn voor particuliere nieuwbouw voor starters. Ik verwacht ook dat het zelfs kan raken aan de renovatievraagstukken waar we voor staan. Daar hoop ik als jurylid dan ook op. 

Als we goedkopere woningen voor 1- en 2-persoons huishoudens kunnen realiseren, doet dat mogelijk ook iets met de doorstroomproblematiek die de woningbouwcorporaties al lange tijd ervaren. Als je tegen een beter kostenniveau naar een kleinere woning kunt, dan is de reflex om die beweging te maken ook groter. Ik kijk ook uit naar de oplossingen voor de levensloopbestendige variant.

Het charmante aan deze challenge vind ik: het adresseert niet alleen de technische aspecten, maar ook de sociale kant van nieuwe samenwerkingen in de keten. Dat vind ik de interessante gedachte van deze uitvraag: buiten de bestaande hokjes denken. Dat de keten in de bouw veel diverser is dan we vaak denken, wordt geïllustreerd door het voorbeeld van VDL. VDL gaat productiecapaciteit omzetten van het bouwen van bussen naar het produceren van natte cellen voor Van Wijnen, terwijl VDL niet direct een verwachte partij zou zijn in de bouwwereld.

Een deel van het probleem bij nieuw bouwen, is de beschikbaarheid van locaties en de duur van het vergunningentraject. Waarom hebben we in Nederland niet een ‘typegoedkeuring’ voor woningen, zoals bijvoorbeeld in de auto-industrie met de RDW? Daar hoef je maar één keer een keuring door en mag de auto de weg op. 
Waarom hebben we datzelfde niet geregeld voor woningen? Een Rijksdienst Woning Goedkeur? Ik snap wel dat dat te makkelijk geredeneerd is, want alleen al per locatie kan de grondslag en fundering sterk verschillen. Toch zijn er heel veel elementen aan nieuwbouw die steeds hetzelfde zijn, zoals bijvoorbeeld de energieprestatie, belasting op de fundering en de duurzaamheid. Dat betekent dat je dus nog maar een hele beperkte aanvraag hoeft te doen. En ook dat geldt niet alleen voor de sociale woningbouw, maar ook voor particuliere bouw.

Een woning is in die zin een heel speciaal product, die in waarde toeneemt – terwijl we op alles wat we verder aanschaffen af moeten schrijven. De krapte in aanbod speelt hierin een belangrijke rol en die krapte lijkt voorlopig nog aan te houden. Als je ziet wat de opgaven zijn, dan halen we nog niet in. Ook staat de vraag niet stil en is sprake van vergrijzing in de uitvoeringscapaciteit. So You Think You Can BUILD gaat echt een verbetering kunnen betekenen.

Ik hoop en verwacht dat de deelnemers aan de challenge niet te sterk proberen om aan álle criteria in de bijlagen van de briefing te voldoen. Het wordt het meest verrassend als partijen met oplossingen ook af durven te wijken met nieuwe inzichten. Neem andere vormen van invulling: is de constructie, de schil, een apart pakket van de inbouw? Of heb je een partnerschap voor deze verschillende delen? Ook in de exploitatie ervan. Welke keuken haalt het de hele 50 jaar levensduur?

Het zou natuurlijk geweldig zijn, als ook overheden overwegen om deel uit te maken aan dit soort oplossingen. Ze spelen hoe dan ook een rol en hebben hierin ook een belang. Iedere ketenpartner heeft een deel van de invloed. Als je ze samenbrengt, krijg je het hele traject in beeld. Dan heeft iedereen er baat bij dat het slaagt. Een mooie aanleiding om als deelnemer met Gemeentes in gesprek te gaan over hoe zij de oplossingen zien voor het traject vóór aanvang van de bouw. Vind een deel van het proces opnieuw samen uit, kort procedures in, bespaar tijd en geld op die manier. So You Think You Can BUILD is een mooie aanleiding om het concreet te doen. Hier ligt de grote kans: laat zien dat het op een andere manier kan! Ik ben heel benieuwd.”

Terug naar de challenge pagina.

Op donderdagmiddag 18 februari jl. organiseerden we een digitale bijeenkomst om de challenge So you think you can BUILD te bespreken. Maar liefst 210 personen registreerden zich voor deze sessie!

Vanuit de studio op de High Tech Campus in Eindhoven hebben Olga Görts – van de Pas, Ingrid Storms, Rogér Gorts, Diederick Barendsz en Rick Wielens uitleg gegeven over de challenge en alle vooraf gestelde vragen beantwoord. Bekijk de opname en de presentatie van deze sessie hieronder terug.

Alle vragen die gesteld zijn, zowel voorafgaand als tijdens de sessie in de chat, zijn genoteerd en uitgewerkt. Lees ze allemaal terug:

Terug naar de challenge pagina.

Hoe kan innovatie leiden tot betaalbare nieuwbouw? Namens tien woningcorporaties, het Netwerk Conceptueel Bouwen (NCB) en Aedes daagt ESTI (Ecosystem Thinking Institute) de markt uit met de challenge So you think you can BUILD!

Uitdaging
Het lukt Wonen Zuid, Area, Domijn, Tiwos, Zayaz, Maasvallei, Antares, ZOwonen, Wonen Limburg en Alwel momenteel niet om rendabele nieuwbouwwoningen te bieden voor een- en twee-persoonshuishoudens. Samen met het NCB en Aedes zijn de corporaties op zoek naar dé innovatie die betaalbare nieuwbouw mogelijk maakt. Het gaat om ongeveer 4000 woningen voor een- en twee-persoonshuishoudens, met een huurprijs onder de eerste aftoppingsgrens van 634 euro (prijspeil januari 2021).

ESTI zoekt aanbieders van nieuwe, slimme concepten die een doorbraak kunnen bewerkstelligen in onder andere de aanschafkosten, ontwerpkeuzes, gebruiks- en onderhoudskosten én die unieke samenwerkingen biedt met andere partners in de keten. Zodat woningcorporaties straks kwalitatief goede woningen kunnen bouwen voor een lagere prijs.

Inspiratiesessie
Aanbieders kunnen meedoen aan de challenge So you think you can Build? en hun oplossingen indienen. ESTI organiseert op 18 februari 2021 een inspiratiesessie voor geïnteresseerden. Tijdens het online evenement kunnen aanbieders kennismaken met andere deelnemers en met Esti. Uiteraard is er gelegenheid om vragen te stellen.

Word ‘vriend van’
Bent u als corporatie ook geïnteresseerd in So you think you can build? Dan kunt u zich aansluiten als ‘vriend van’. Geïnteresseerde corporaties kunnen contact opnemen met projectadviseur Ingrid Storms van Wonen-Zuid. Eind oktober 2020 vertelde ze over het ontstaan van deze challenge.

Bron: Aedes, vereniging van woningcorporaties. Lees hier het volledig artikel.

Terug naar de challenge pagina.