Traditie in de toekomst
Interview met Dick Mol
Bestuurder Stichting Ouderen Huisvesting Rotterdam
Dick Mol is opgegroeid in het Gooi en heeft een financiële achtergrond. Hij is inmiddels zo’n 30 jaar actief in de volkshuisvesting. Gedurende zijn carrière heeft hij veel diverse regio’s gezien: van Drenthe tot Twente, Limburg tot Gouda en nu in als bestuurder van Stichting Ouderen Huisvesting in Rotterdam aan de slag.
Traditie in de Toekomst
“Bij SOR, een woningcorporatie met 50 complexen uitsluitend voor ouderen, richt ik me voornamelijk op de regio Rijnmond, alles in en rondom Rotterdam. Onze organisatie bezit 5500 woningen en 2000 verpleegplekken met een focus op thuis- en verpleegzorg in onze gebouwen. We werken samen met een 15-tal zorgpartijen en creëren zo een soort hub-functie voor de buurt. De Thuis Plus-flats in Rotterdam is een mooi en inspirerend voorbeeld, waar wonen, zorg en welzijn sámen met zorgpartijen worden georganiseerd. Maar onze complexen flats bevatten al welzijnsvoorzieningen, zorgvoorzieningen en vooral veel sociale activiteiten, waardoor sterke gemeenschappen ontstaan zijn. Ontmoeten is goed georganiseerd. Eigenlijk lopen wij voor op de Thuis Plus-flats.
Nood breekt wet
De afgelopen jaren heb ik ook veel met organisaties in de rand van Nederland gewerkt. Die lopen interessant genoeg een stuk vóór op de ontwikkelingen hier in Rotterdam. In regio’s als Twente, Drenthe en Limburg is al veel eerder de noodzaak ontstaan voor het opzetten van gemeenschappen zoals die in de Thuis Plus-flats. Deze regio’s moesten heel creatief omgaan met de beschikbaarheid van mensen en middelen door bevolkings- en economische krimp. Zo zie je maar: Nood breekt wet. Ze hebben geleerd samenredzaamheid te bevorderen, zoals buren die elkaar helpen met dagelijkse taken zoals boodschappen doen, tuinieren en koken.
Welzijn 3.0
Een deel van de huidige politieke roep om weer bejaardenhuizen te creëren, negeert volledig de realiteit van het tekort aan zorgpersoneel. Waar moeten de medewerkers voor die bejaardenhuizen vandaan komen? Mensen langer zelfstandig laten wonen kan niet in een zelfredzaamheidsmodel, of Welzijn 2.0 model. In plaats daarvan moeten we focussen op samenredzaamheid, een Welzijn 3.0 model, waarbij de kracht ligt in wederzijdse hulp en gemeenschappen. Dit wordt steeds belangrijker, zeker ook in Rotterdam, waar het aantal 65-plussers rond 2035 verdubbeld zal zijn. Enorme aantallen senioren dus. De traditionele woningcorporaties richten zich maar beperkt op deze groep, dus wij moeten onze rol als specialist in ouderenzorg en wonen oppakken. We hebben de ambitie om 2000 nieuwe woningen toe te voegen, onder andere door optopprojecten.
Een andere manier om meer ruimte te creëren is het delen van woningen. Uit ons onderzoek blijkt dat 20% van onze huurders hier best voor openstaat. Echter, dit vereist flexibiliteit van de overheid, aangezien de huidige regels het delen van woningen bemoeilijken. We maken met de Gemeente Rotterdam afspraken om dit specifiek voor de groep 65-plussers mogelijk te maken.
SOR heeft een ‘Big 5’ van oplossingsrichtingen ontwikkeld om versneld woningen toe te voegen: optoppen, ondertoppen, grote woningen splitsen, woningen delen en nieuwbouw. Vaak kunnen meerdere oplossingen in één complex worden toegepast. Door bedrijfsruimten te transformeren tot woningen en grote woningen te splitsen, voegen we niet alleen woningen toe, maar bieden we bewoners ook de mogelijkheid om binnen het complex door te verhuizen naar een beter passende woning.
Systeemwereld versus leefwereld
Er zit een groot spanningsveld tussen de systeemwereld van wetten en procedures en de leefwereld van mensen. In de leefwereld hebben we een wooncrisis die enorme impact heeft op levens van jongeren en ouderen. We moeten praktisch omgaan met de genoemde ‘Big 5’ oplossingen om deze crisis aan te pakken. Dat zou zoveel prioriteit moeten hebben dat het regelluwe ruimte oplevert die zo broodnodig is in wetten, procedures en regels.
Wonen, zorg en welzijn komen in elk complex van SOR samen. Door met onze ‘Big 5’ maatregelen extra woningen toe te voegen aan bestaande complexen, behalen we efficiëntie met gemeenschappelijke voorzieningen en zorglevering. Zorgpartijen zijn vanaf de start betrokken bij onze projecten. Tegelijkertijd hebben we de gemeente nodig om de systeemwereld mee te laten bewegen in hele praktische zaken. Dit kan variëren van het aanpassen van bestemmingsplannen om te kunnen optoppen tot het verlenen van vergunning voor kleine afwijkingen; bijvoorbeeld de minimale oppervlakte normen bij splitsen.
Onhoudbaar
In de toekomst zullen we meer gemeenschappen en minder eenzijdige complexen zien. Zorgorganisaties zullen zich meer richten op hun kerntaken en andere keuzes maken, hopelijk geholpen door politieke keuzes die de marktwerking minder dominant maakt. Het model van wijkverpleegkundigen die meer tijd in auto’s en op scooters doorbrengen op weg van de ene naar de andere kant van de stad is niet houdbaar gezien de tekorten. Ze hebben daardoor veel te weinig tijd bij en met de patiënten. Daarnaast is sociale innovatie in het activeren van gemeenschappen een deel van de mogelijke oplossing. Dat hoort ook bij Welzijn 3.0; het organiseren van bijvoorbeeld ruilhandel binnen de gemeenschap, waardoor vraag en aanbod worden gekoppeld.
De grote uitdaging is het creëren van een “ja, mits” cultuur in plaats van de huidige “nee, omdat” cultuur. Zo kunnen we sneller en beter inspelen op de behoeften van onze groeiende ouderenpopulatie en bijdragen aan een duurzame en inclusieve samenleving.”
